CO2e-reductie in de transport- en logistieksector
Nederland, handelsland! Historisch gezien en vandaag de dag nog steeds: door de strategische ligging is Nederland een belangrijk knooppunt in de internationale transport- en logistiek. Deze branche draagt dan ook voor zeker 54 miljard euro bij aan het Nederlandse BBP (circa 8%). Tegelijkertijd staat de transportsector op het gebied van duurzaamheid voor grote uitdagingen. Volgens het CBS stootte de transportsector in 2022 ruim 24 miljard kilogram CO2e uit, wat neerkomt op 12% van de totale uitstoot van de Nederlandse economie. Een maatschappelijke systeemverandering is nodig, maar ook zijn concrete stappen van individuele bedrijven cruciaal om de uitstoot te verminderen. Hoe vertaalt CO2e-reductie zich naar jouw organisatie, en op welke manier kun je blijvende impact realiseren?
Lees het hieronder!
Welke regelgeving is relevant voor de transport- en logistieksector?
Met de introductie van het Nederlandse Klimaatakkoord in 2019 brengt Nederland de internationale afspraken van het Klimaatakkoord van Parijs in de praktijk. Zo zijn er voor iedere sector ambitieuze doelen gesteld om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 (maar liefst 1,5) graden. Voor de transport- en logistieksector vertaalt dit zich in de volgende concrete doelstellingen:
- Emissieloos transport: alle nieuwe bussen zijn voor 2030 volledig emissieloos, evenals bouwverkeer, bestelbusjes en mobiele werktuigen.
- Ketenoptimalisatie: door efficiënte bevoorrading via logistieke hubs net buiten de stad.
- Emissievrije zones in steden.
Emissieloos zwaar transport, vliegverkeer en scheepvaart.
In essentie draaien al deze doelen om het verminderen van CO2e-uitstoot, maar dit is slechts een deel van de veranderingen waar bedrijven mee te maken krijgen. De Europese Commissie lanceerde in 2019 de Green Deal, waaruit verschillende richtlijnen zijn voortgekomen, waaronder de:
- Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD): verplicht grote bedrijven transparant te rapporteren over bedrijfsrelevante Environmental, Social en Governance aspecten in hun eigen bedrijf en die van hun keten.
- Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD): verplicht grote bedrijven om negatieve milieueffecten en mensenrechtenschendingen in zowel hun eigen keten als die van toeleveranciers te identificeren en te voorkomen.
- Energy Efficiency Directive (EED): stelt eisen aan energie-efficiëntie en verplicht grote bedrijven om energiebesparende maatregelen te nemen, zoals optimalisatie van logistieke processen en gebruik van duurzame vervoermiddelen.
Het in kaart brengen en verminderen van CO2e-uitstoot helpt bedrijven dus niet alleen om hun duurzaamheid te vergroten en data aan stakeholders te leveren, maar draagt ook bij aan de naleving van (toekomstige) wet- en regelgeving.
Wat zijn de grootste emissies binnen scope 1, 2 en 3 van de transport- en logistieksector?
Om CO2e-uitstoot effectief aan te pakken, moeten we eerst begrijpen waar de emissies in de keten vandaan komen. Het internationaal erkende Greenhouse Gas (GHG)-protocol verdeelt emissies in drie categorieën: scope 1, 2 en 3. Binnen deze scopes zijn er verschillende ‘uitstoot’ categorieën, waarvan de meest relevante hieronder worden toegelicht.
Figuur 1 – overzicht van het GHG protocol
Scope 1: directe emissies
Dit is de uitstoot die direct afkomstig is van processen binnen en in eigendom van de organisatie. Voor transport- en logistiekbedrijven zijn dit vooral emissies door het gebruik van diesel en benzine. Volgens onderzoek van Carbon Disclosure Project (CDP) valt 64% van alle emissies van deze branche in deze scope.
Scope 2: indirecte emissies
Scope 2 omvat alle emissies die vrijkomen bij de opwekking van ingekochte energie. Denk aan elektriciteit voor magazijnen en kantoren, maar ook voor elektrische voertuigen. Deze emissies zijn slechts 3% van de totale uitstoot.
Scope 3: indirecte upstream- en downstream-emissies
Scope 3 omvat alle overige indirecte emissies in de keten, zowel upstream (bij leveranciers) als downstream (bij afnemers). Dit maakt deze scope het meest complex om in kaart te brengen. Volgens het CDP zijn hierbij de meest relevante categorieën:
- Purchased goods and services (18%): met name de productie van voertuigen, zeker wanneer dit elektrische voertuigen betreft.
- Fuel-and-energy-related activities (24%): emissies uit de winning, productie en transport van fossiele brandstoffen die in scope 1 worden verbrand.
- Upstream transportation and distribution (32%): dit zijn alle emissies van het transport van producten in de keten voordat ze bij het transport- of logistiekbedrijf zelf aankomen. Denk hier bijvoorbeeld aan de reis van het product van de fabriek naar leverancier.
Figuur 2 – overzicht grootste emissiecategorieën binnen de transportsector
Wat zijn effectieve reductiemaatregelen?
Wanneer emissies in kaart zijn gebracht, kunnen concrete stappen worden gezet om deze te verminderen. Een sectorstudie van Panteia toont aan dat significante reductie mogelijk is in alle scopes. Wel brengen oplossingen nieuwe uitdagingen met zich mee, omdat elke keuze gepaard gaat met afwegingen en dilemma’s. Uiteindelijk gaat het om het vinden van de juiste balans tussen kosten, efficiëntie en duurzaamheid.
Scope 1: directe emissies verminderen
De eerste reducties kunnen worden gerealiseerd met eenvoudige maatregelen, zoals efficiënter rijgedrag, optimale bandenspanning en motorinstellingen. Daarnaast helpt een zo optimaal mogelijke beladingsgraad door verbeterde data-uitwisseling en samenwerking.
Een grotere investering is de overgang van fossiele naar elektrische voertuigen. Deze stap is kostbaar, maar heeft een potentiële totale CO2-reductie van 60%. Daarnaast worden de brandstofkosten, met een goed uitgeruste laadinfrastructuur, goedkoper dan fossiele brandstoffen.
Alternatieve brandstoffen zoals Hydrotreated Vegetable Oil (HVO) kunnen de uitstoot tijdens gebruik met 90% verminderen, maar hierbij is het belangrijk dat de olie afkomstig is uit afvalstoffen, zoals gebruikt frituurvet, en niet van nieuw aangelegde plantages in het tropisch regenwoud (Cerulogy, 2022).
Waterstof heeft veel potentie als schone brandstof en heeft een hoge CO₂-reductie. Het vereist minder kritieke grondstoffen dan batterijen, is lichter en biedt een grotere actieradius. Momenteel is groene waterstof alleen nog relatief duur en is de infrastructuur beperkt, maar met de huidige investeringen zal deze brandstof in de toekomst breder inzetbaar worden binnen de transportsector.
Scope 2: indirecte emissies verminderen
Ondanks dat deze scope een relatief klein aandeel heeft, kan ook hier veel CO2e winstworden behaald. Een effectieve maatregel is het verduurzamen van gebouwen door de installatie van zonnepanelen, warmtepompen en energiezuinige verlichting. Daarnaast kan het inkopen van groene stroom de uitstoot van faciliteiten en elektrische voertuigen aanzienlijk verlagen.
Scope 3: emissies in de keten verminderen
Hoewel scope 3-emissies niet direct uit de eigen bedrijfsvoering voortkomen, kunnen bedrijven hier wel degelijk invloed op uitoefenen. Door bijvoorbeeld fossiele brandstoffen in scope 1 af te schalen, neemt ook de uitstoot van fuel-and-energy-related activiteiten binnen scope 3 af. Daarnaast speelt duurzamere inkoop een belangrijke rol: bedrijven kunnen leveranciers selecteren op CO2e-prestaties en het gebruik van milieuvriendelijke materialen
Welke ondersteuning is beschikbaar bij CO2e-rapportage en -reductie?
Bedrijven hoeven gelukkig niet het wiel opnieuw uit te vinden. Er zijn diverse protocollen beschikbaar, gebaseerd op internationaal erkende normen, zoals het GHG-protocol en de ISO 14083-certificering. Voor de transport- en logistieksector zijn hier twee relevante certificeringen uit voortgekomen:
- EcoVadis: een internationale duurzaamheidsrating.
- Lean & Green: een Nederlands certificeringsprogramma, bekend van het 5 Star Framework voor CO2-reductie.
ImpactNow biedt ondersteuning bij het verkrijgen van deze certificeringen en helpt bedrijven met hun transitie naar een duurzamer bedrijfsmodel. Wil je weten hoe jouw organisatie kan bijdragen aan een emissieloze toekomst? Neem contact op met ons team
Alvast benieuwd naar de scope 1- en 2-uitstoot van je organisatie? Maak een eerste berekening! https://www.impactnow.nl/bereken-je-co2e-voetafdruk/
Ook aan de slag? neem contact op
Koen Sluys – duurzaamheidsadviseur