Hoe verlaag je effectief je CO2 voetafdruk?
Inleiding
Om het Parijs akkoord te halen moet de wereldwijde CO₂-uitstoot omlaag. En flink ook! Zo zijn de doelen in Nederland om in 2030 55% minder uitstoot te hebben en in 2050 zelfs 95% minder (ten opzicht van 1990). Om dit voor elkaar te krijgen wordt er in de vele branches en door verschillende overheden gewerkt aan CO₂-reductie. Van het aanleggen van grote velden met zonnepanelen, tot aan het overstappen op elektrisch vervoer. Maar hoe verhoudt de ene acties zich tot de andere en waar bereik je de meeste CO₂-reductie? In andere worden welke acties zijn het meest effectief?
Ook op persoonlijk niveau kunnen kan je veel doen aan het verkleinen van je ‘voetafdruk’.
Hier geldt dezelfde vraag: welke acties zijn effectief? Hoeveel CO₂-reductie behaal je met het overstappen op een elektrische auto? Of met een dagje geen vlees eten? Of een herbruikbare beker aanschaffen in plaats van elke dag maar wegwerpbekertjes?
Om hier een beter beeld bij te krijgen, kijken we naar:
Wat is de CO2 voetafdruk van de gemiddelde Nederlander?
De gemiddelde Nederland heeft een CO₂–voetafdruk die twee keer boven het wereldgemiddelde zit. Niet gek, want Nederland is een welvarend land en er is (nu nog) een sterke correlatie tussen een hoog BNP en grote CO₂–voetafdruk.
De CO₂–voetafdruk van de gemiddelde Nederlander was in 2017 9,6 ton CO₂ en daarmee staat Nederland nét in de top 25 van landen met de grootste CO₂-voetafdruk per inwoner. De CO₂-uitstoot van de gemiddelde wereldburger is namelijk 4,8 ton CO₂.
Ondanks dat de Nederlandse uitstoot nog erg hoog is, is de gemiddelde uitstoot per Nederlander al over zijn piek heen. Die was namelijk in 1979, met een 13,8 ton CO₂ per burger.
Hieronder een infographic waarin je de uitstoot van alle landen van de wereld bekijken (bron: www.ourworldindata.org).
nn
Welke factoren zijn van invloed op de ecologische voetafdruk?
Om effectief je voetafdruk te kunnen verlagen is het ten eerste handig om te weten waar hij vandaan komt. De milieu-impact wordt bepaald door verschillende factoren. De ene meer voor de hand liggend dan de ander. Zo is het logisch dat ons huis verwarmen met gas en een ritje in de auto een milieu-impact hebben. Maar ook zaken zoals kleding, de bouw van onze huizen en de wegen waar we gebruik van maken hebben een grote invloed.
Sommige factoren kunnen we direct beïnvloeden, bijvoorbeeld de keuze of we met auto of met het OV naar werk gaan. Daarentegen zijn er ook ‘verborgen’ factoren die we niet direct kunnen beïnvloeden, zoals verspilling van voedsel in de keten, of het aanleggen van een nieuwe asfaltweg.
Het boek ‘De verborgen Impact‘ van Babette Porcelijn gaat over de milieu-impact van de gemiddelde Nederlander. Een interessant boek waarin helder uiteen wordt gezet welke factoren van invloed zijn op (onder andere) onze CO₂-voetafdruk.
De afbeelding hiernaast is afkomstig uit het boek en zoals te zien is, zit het grootste gedeelte van de impact hem in onze spullen en voedsel consumptie (en dan met name vleesconsumptie).
Uiteraard is het afbeelding hiernaast een weerspiegeling van de gemiddelde Nederlander en zullen de verschillen per individu enorm verschillen.
Bij iemand die bijvoorbeeld jaarlijks met het vliegtuig op vakantie gaat naar een ander werelddeel, zal de milieu-impact van het vliegen al snel op nummer 1 staan.
De CO₂-uitstoot van verschillende aspecten uit ons leven
Zoals hierboven beschreven wordt onze milieu-impact door veel verschillende factoren bepaald. Maar zou je jij weten of je, in termen van CO₂-uitstoot, beter een thee of een cappuccino kan pakken? Of wat de CO₂-uitstoot is van douchen? Of het aanschaffen van zonnepanelen?
Hieronder staat een overzicht van de gemiddelde CO₂-uitstoot van verschillende activiteiten en producten uit ons leven. Uiteraard zijn ook dit weer gemiddelden en kunnen individuele situaties sterk afwijken. (bron van onderstaande getallen: How bad are Banana’s – Mike Berners-Lee (2010))
Een e-mail
Bij het versturen van een mail zijn er verschillende factoren die van invloed zijn op de CO₂-voetafdruk, denk aan het elektriciteitsverbruik van je eigen device, maar ook de datacenters die moeten draaien om het internet mogelijk te maken.
een kop thee
De CO₂-uitstoot van een gemiddelde kop thee is voornamelijk te danken aan het feit dat het water opgewarmd moet worden. Ruim 80% van de totale CO₂-voetafdruk komt hier vandaan!
een Cappuccino
Een flinke toename in de CO₂-uitstoot ten opzichte van een kop thee wanneer je kiest voor dit drankje. De grote boosdoener is hier de (koe)melk. Deze is namelijk verantwoordelijk voor 2/3 van de uitstoot.
6 minuten douchen
Douchen heeft een grote invloed op onze CO₂-voetafdruk en dit is ook een goede manier om je CO₂-uitstoot flink te verlagen door bijvoorbeeld korter te douchen en/of een waterbesparende douchekop te installeren.
Onze CO₂-voetafdruk van onze voedingskeuzes
appel (lokaal en juiste seizoen)
Een appel is over het algemeen een product met een zeer lage CO₂-voetafdruk.
Al kan de voetafdruk van dit product in factor 15 toenemen wanneer het in een ander werelddeel geproduceerd wordt en verscheept moet worden.
Een brood (800 gram)
Brood is een ook een product met een lage CO₂-voetafdruk. Al neemt de daadwerkelijke impact toe wanneer je het brood weggooit (wat relatief veel gebeurt met brood).
Een Steak (115 gram)
Dat vlees een grote bijdrage levert aan de totale CO₂-voetafdruk was al bekend, maar er zit nogal een groot verschil tussen verschillende soorten vlees. Steak in absoluut één van de meest CO₂ intensieve vleessoorten.
1 kg kaas
Voor de productie van 1 kg kaas is maar liefst 10 liter melk nodig.
Vegetarisch eten en in plaats van vlees overstappen op kaas en eieren, levert lang niet in alle gevallen een lagere CO₂-voetafdruk op.
Wat heeft echt een grote invloed?
Naast de dagdagelijkse dingen zijn er ook nog keuzes die we minder vaak maken, maar wel een (grote) invloed kunnen hebben op onze CO₂-voetafdruk. Hieronder een overzicht van drie activiteiten die zowel kunnen bijdragen aan het vergroten als verlagen van onze milieu-impact.
Zonnepanelen (paneel van 1800 kWH)
De productie van zonnepanelen is redelijk milieubelastend en bij de productie van een zonnepaneel die 1800 kWh produceert, komt zo’n 3,5 ton CO₂ vrij.
Maar wat natuurlijk vooral interessant is, is hoeveel CO₂ er wordt bespaard doordat er geen grijze stroom meer nodig is. Over de gemiddelde levensduur is dit zo’n 50 ton CO₂. Een netto negatieve voetafdruk van zo’n 46,5 ton CO₂ dus!
Retourtje londen – hong Kong (economy class)
Vliegen heeft een grote impact op het milieu, daar zijn steeds meer mensen zich van bewust. Een retourtje naar Azië, staat gelijk aan de jaarlijkse CO₂-voetafdruk van bijna 100 inwoners in Somalië!
Een kind
De 373 ton CO₂ is de uitstoot die iemand gemiddeld zal hebben over zijn/haar leven. Uiteraard betekent dit niet dat er geen kinderen meer moeten komen, maar het effect van een mensenleven op de aarde is zonder meer significant.
– Quiz – Een paar CO2 dilemma’s
Hieronder staan een aantal dilemma’s waar mensen in het dagelijkse leven tegenaan lopen en het antwoord niet altijd voor de hand liggend is (als je het hebt over laagste milieu-impact).
Vegetarische burger
OF
Frikandel
Klik hier voor het antwoord
Koemelk
OF
Amandelmelk
OF
Havermelk
Klik hier voor het antwoord
E-reader
OF
Papieren krant
Klik hier voor het antwoord
Toelichting dilemma’s
Dilemma #1
Uiteraard spelen voor sommige mensen bij het kiezen voor een vegetarische keuze ook andere overtuigingen en waardes een rol. Dierenwelzijn is daar één van en het feit dat een frikandel gemaakt is van een dier, maakt het vanuit dat oogpunt ten opzichte van de vegetarische burger weer een minder goede keuze.
Daarnaast kan je dit dilemma ook vanuit een breder perspectief bekijken, want als we allemaal overstappen op een plantaardig dieet, dan is er ook geen restvlees meer. Dan zou er een dier geslacht moet worden specifiek voor de frikandel. De realiteit is, is dat we hier nog lang niet zijn.
Dilemma #2
Antwoord: havermelk
Bij de productie van amandelmelk is veel water nodig en daarnaast komt dit product veelal uit Amerika. Koemelk daarentegen is vaak een lokaal product, maar een koe produceert een enorme hoeveelheid broeikasgas gedurende haar leven. Havermelk scoort het beste in termen van laag waterverbruik en weinig broeikasgassen, de perfecte keuze dus voor je cappuccino!
Dilemma #3
Antwoord: de papieren krant
Vooropstellend dat beide keuzes qua duurzaamheid niet veel van elkaar verschillen. Of de één duurzamer is dan de andere hangt af van een aantal factoren. Ten eerste is het gebruik zelf: je moet al snel zo’n 50 boeken hebben gelezen op de e-reader om hem gelijk aan de krant te maken qua milieu-impact. Dit komt doordat een e-reader behoorlijk wat energie verbruikt. Ten tweede wordt een krant al snel duurzamer wanneer je hem deelt met vrienden of familie (want nu hoeven zij hem niet meer te kopen).
Concluderend
Het feit dat een individu of organisatie aan de slag gaat met verduurzaming is altijd goed. Om dit ook nog eens effectief te kunnen doen is het hebben van inzicht in zowel de voetafdruk als het effect van verschillende keuzes van waarde.
Op organisatieniveau helpt ImpactNow je graag verder om enerzijds inzicht te krijgen in je huidige milieu-impact en anderzijds door te kijken hoe deze effectief verlaagt en/of gecompenseerd kan worden.